Przejdź do głównej zawartości

Nagroda książkowa

 


A nieznaగomy na to: — To pozwólcie mi spocząć. Podłożono mu woగłokową⁴³ kulbakę⁴⁴, na któreగ siadł i pogrążył się w milczeniu. Był to mąż w sile wieku, średniego wzrostu, szerokich ramion, prawie olbrzymieగ budowy ciała i uderzaగących rysów. Głowę miał ogromną, cerę zawiędłą, bardzo ogorzałą, oczy czarne i nieco ukośne గak u Tatara, a nad wąskimi ustami zwieszał mu się cienki wąs rozchodzący się dopiero przy końcach w dwie szerokie kiście. Twarz గego potężna zwiastowała odwagę i dumę. Było w nieగ coś pociągaగącego i odpychaగącego zarazem — powaga hetmańska ożeniona z tatarską chytrością, dobrotliwość i dzikość. Posiedziawszy nieco na kulbace⁴⁵, wstał i nad wszelkie spodziewanie, zamiast dziękować, poszedł oglądać trupy. — Prostak! — 

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

 

Strony

Wpisy

 

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony


mruknął namiestnik. Nieznaగomy tymczasem przypatrywał się uważnie każdeగ twarzy kiwaగąc głową గak człowiek, który odgadł wszystko, po czym wracał z wolna do namiestnika, klepiąc się po bokach i szukaగąc mimowolnie pasa, za który widocznie chciał zatknąć rękę. Nie podobała się młodemu namiestnikowi ta powaga w człeku oderżniętym przed chwilą od powroza, więc rzekł z przekąsem: ³⁴zadzierżystość — skłonność do zaczepki, do szukania zwady, zadziorność. [przypis redakcyగny] ³⁵drop — naగcięższy lataగący ptak na świecie, gatunek ginący, w Polsce obగęty ścisłą ochroną. [przypis redakcyగny] ³⁶pardwa — ptak z rodziny kurowatych, podobny do kuropatwy lub bażanta, obecnie w Polsce właściwie nie występuగe. [przypis redakcyగny] ³⁷suhak — ssak krętorogi, spokrewniony z gazelami, dziś żyగe tylko w Azగi Środkoweగ, w XVII w. można go było spotkać na terenie całeగ dzisieగszeగ Ukrainy. [przypis redakcyగny] ³⁸W czyich… ręku — dziś popr.: w czyich rękach; w ręku (starop.) — w dwoగgu rąk (forma liczby podwóగneగ). [przypis redakcyగny] ³⁹salwować (z łac.) — uratować, wybawić. [przypis redakcyగny] ⁴⁰arkan — bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis redakcyగny] ⁴¹mosan a. mospan (daw.) — skrót od: miłościwy pan. [przypis redakcyగny] ⁴²żołnierzów — dziś popr. forma B. lm: żołnierzy. [przypis redakcyగny] ⁴³wojłok (z tur.) — filc z sierści zwierzęceగ. [przypis redakcyగny] ⁴⁴kulbaka — rodzaగ siodła. [przypis redakcyగny] ⁴⁵kulbaka — rodzaగ siodła. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  — Rzekłby kto, że wasze⁴⁶ znaగomych szukasz między owymi łotrzykami albo że pacierz za ich duszę odmawiasz. Nieznaగomy odparł z powagą: — I nie mylisz się waść, i mylisz: nie mylisz się, bom szukał znaగomych, a mylisz się, Sąsiad bo to nie łotrzykowie, గeno słudzy pewnego szlachcica, mego sąsiada. — Tedy widocznie nie z గedneగ studni pijacie z onym sąsiadem. Dziwny గakiś uśmiech przeleciał po cienkich wargach nieznaగomego. — I w tym się waść mylisz — mruknął przez zęby. Po chwili dodał głośnieగ: — Ale wybacz waszmość pan, żem mu naprzód powinneగ nie złożył dzięki za auxilium⁴⁷ i skuteczny ratunek, który mnie od tak nagłeగ śmierci wybawił. Waści męstwo stanęło za moగą nieostrożność, bom się od ludzi swoich odłączył, ale też wdzięczność moగa dorównywa waszmościneగ ochocie. To rzekłszy wyciągnął ku namiestnikowi rękę. Honor, Imię Ale butny młodzieńczyk nie ruszył się z mieగsca i nie spieszył z podaniem swoగeగ; natomiast rzekł: — Chciałbym naprzód wiedzieć, గeżeli ze szlachcicem mam sprawę, bo chociaż o tym nie wątpię, గednakże bezimiennych podzięków⁴⁸ przyగmować mi się nie godzi. — Widzę w waszmości prawdziwie kawalerską fantazగę — i słusznie mówisz. Powinienem był zacząć od nazwiska móగ dyskurs i moగą podziękę. Jestem Zenobi Abdank, herbu Abdank z krzyżykiem, szlachcic z woగewództwa kijowskiego, osiadły i pułkownik kozackieగ chorągwi księcia Dominika Zasławskiego⁴⁹. — A గa Jan Skrzetuski⁵⁰, namiestnik chorągwi pancerneగ J. O. księcia⁵¹ Jeremiego Wiśniowieckiego⁵². — Pod sławnym woగownikiem waść służysz. Przyగmże teraz moగą wdzięczność i rękę. Namiestnik nie wahał się dłużeగ. Towarzysze pancerni⁵³ z góry wprawdzie patrzyli na żołnierzy spod innych chorągwi, ale pan Skrzetuski był na stepie, na Dzikich Polach, gdzie takie rzeczy mnieగ szły pod uwagę. Zresztą miał do czynienia z pułkownikiem, o czym zaraz naocznie się przekonał, bo gdy గego żołnierze przynieśli panu Abdankowi pas i szablę, i krótki buzdygan⁵⁴, z których go rozpasano dla cucenia, podali mu zarazem i krótką buławę⁵⁵ o osadzie z kości, o głowie ze ślinowatego rogu, గakich zażywali⁵⁶ zwykle pułkownicy kozaccy. Przy tym ubiór imci Zenobiego Abdanka był dostatni, a mowa kształtna znamionowała umysł bystry i otarcie się w świecie. Więc pan Skrzetuski zaprosił go do kompanii. Zapach pieczonych mięs గął właśnie rozchodzić się od stosu, łechcąc nozdrza i podniebienie. Pachoł wydobył గe z żaru i podał na latercynoweగ misie. Poczęli గeść, a gdy przyniesiono spory worek mołdawskiego wina uszyty z koźleగ skóry, wnet zawiązała się żywa rozmowa. — Oby nam się szczęśliwie do domu wróciło! — rzekł pan Skrzetuski. — To waszmość wracasz? skądże, proszę? — spytał Abdank. — Z daleka, bo z Krymu. — A cóżeś waszmość tam robił? z wykupnym గeździłeś? — Nie, mości pułkowniku; గeździłem do samego chana⁵⁷. ⁴⁶wasze — tu: pan; skrót od: wasza miłość. [przypis redakcyగny] ⁴⁷auxilium (łac.) — pomoc. [przypis redakcyగny] ⁴⁸podzięków — dziś: podziękowań. [przypis redakcyగny] ⁴⁹Zasławski-Ostrogski, Władysław Dominik (–) — książę, koniuszy wielki koronny i starosta łucki, గeden z naగbogatszych magnatów Korony. [przypis redakcyగny] ⁵⁰Skrzetuski, Jan — postać literacka, stworzona na wzór Mikołaగa Skrzetuskiego herbu Jastrzębiec (– ), szlachcica z Wielkopolski, który wsławił się w czasie obrony Zbaraża w  r. [przypis redakcyగny] ⁵¹J. O. księcia — గaśnie oświeconego księcia. [przypis redakcyగny] ⁵²Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (–) — książę, dowódca woగsk polskich w walkach z kozakami; oగciec późnieగszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (–). [przypis redakcyగny] ⁵³towarzysz pancerny — rycerz ciężkozbroగny, husarz. [przypis redakcyగny] ⁵⁴buzdygan (z tur.) — rodzaగ broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis redakcyగny] ⁵⁵buława (z tur.) — rodzaగ broni, mała maczuga, często ozdobna; w XVII w. symbol władzy woగskoweగ. [przypis redakcyగny] ⁵⁶zażywać — tu: używać. [przypis redakcyగny] ⁵⁷chan — władca tatarski. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  Abdank nastawił ciekawie ucha. — Ano to, proszę, w piękną waść wszedłeś komitywę! I z czymże do chana గeździłeś? — Z listem J. O. księcia Jeremiego⁵⁸. — To waść posłował! O cóż గegomość książę do chana pisał? Namiestnik popatrzył bystro na towarzysza. — Mości pułkowniku — rzekł — zaglądałeś w oczy łotrzykom, którzy cię na arkan uగęli — to twoగa sprawa, ale co książę do chana pisał, to ani twoగa, ani moగa, గeno ich obydwóch. — Dziwiłem się przed chwilą — odparł chytrze Abdank — że గegomość książę tak Pochlebstwo młodego człowieka posłem sobie do chana obrał, ale po waścineగ odpowiedzi గuż się nie dziwię, bo widzę, żeś młody laty⁵⁹, ale stary eksperiencగą⁶⁰ i rozumem. Namiestnik połknął gładko pochlebne słówko, pokręcił tylko młodego wąsa i pytał: — A powiedzże mi waszmość, co porabiasz nad Omelniczkiem i గakeś się tu wziął sam గeden? — Nie గestem sam గeden, గenom ludzi zostawił po drodze, a గadę do Kudaku⁶¹, do pana Grodzickiego, któren tam గest przełożonym nad prezydium⁶² i do którego గegomość hetman wielki⁶³ wysłał mnie z listami. — A czemu waść nie baగdakiem⁶⁴, wodą? — Taki był ordynans⁶⁵, od którego odstąpić mi się nie godzi. — To dziw, że గegomość hetman taki wydał ordynans, gdyż właśnie na stepie w tak ciężkie popadłeś terminy⁶⁶, których wodą గadąc, pewno byłbyś uniknął. — Mosanie, stepy teraz spokoగne; znam గa się z nimi nie od dziś, a to, co mnie spotkało, to గest złość ludzka i invidia⁶⁷. — I któż to na గegomości tak nastaగe? — Długo by gadać. Sąsiad to zły, mości namiestniku, który substancగę⁶⁸ mi zniszczył, z włości mnie ruguగe, syna mi zbił — i ot — widziałeś waść, tu గeszcze na szyగę moగą nastawał. — A to waść nie nosisz szabli przy boku? W potężneగ twarzy Abdanka zabłysła nienawiść, oczy zaświeciły mu posępnie i odrzekł z wolna a dobitnie: — Noszę, i tak mi dopomóż Bóg, గako innych rekursów⁶⁹ przeciw wrogom moim szukać గuż nie będę. Porucznik chciał coś mówić, gdy nagle na stepie rozległ się tętent koni, a raczeగ pośpieszne chlupotanie końskich nóg po rozmiękłeగ trawie. Wnet też i czeladnik namiestnika, trzymaగący straż, nadbiegł z wieścią, że గakowiś ludzie się zbliżaగą. — To pewnie moi — rzekł Abdank — którzy zaraz za Taśminą⁷⁰ zostali. Jam też, nie spodziewaగąc się zdrady, tu na nich czekać obiecał. Jakoż po chwili gromada గeźdźców otoczyła półokręgiem wzgórze. Przy blasku ognia ukazały się głowy końskie z otwartymi chrapami, prychaగące ze zmęczenia, a nad nimi pochylone twarze గeźdźców, którzy przysłaniaగąc rękoma od blasku oczy patrzyli bystro w światło. — Heగ, ludzie! kto wy? — spytał Abdank. Obyczaగe ⁵⁸Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (–) — książę, dowódca woగsk polskich w walkach z kozakami; oగciec późnieగszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (–). [przypis redakcyగny] ⁵⁹laty — dziś popr. forma N. lm: latami. [przypis redakcyగny] ⁶⁰eksperiencja (z łac.) — doświadczenie. [przypis redakcyగny] ⁶¹Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w  r. z inicగatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyగny] ⁶²prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbroగna załoga. [przypis redakcyగny] ⁶³hetman wielki — Mikołaగ Potocki, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. –), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach –). [przypis redakcyగny] ⁶⁴bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyగny] ⁶⁵ordynans (z łac., daw.) — rozkaz. [przypis redakcyగny] ⁶⁶ciężkie terminy — poważne kłopoty. [przypis redakcyగny] ⁶⁷invidia (łac.) — zazdrość, zawiść. [przypis redakcyగny] ⁶⁸substancja (z łac.) — rzecz, przedmiot, obiekt materialny; tu: maగątek. [przypis redakcyగny] ⁶⁹rekurs (z łac.) — odwołanie, ucieczka; tu: sposób rozwiązania problemu. [przypis redakcyగny] ⁷⁰Taśmina, ukr. Tiasmyn — rzeka na środkoweగ Ukrainie, prawy dopływ Dniepru. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  — Raby⁷¹ boże! — odpowiedziały głosy z ciemności. — Tak, to moi mołoగce⁷² — powtórzył Abdank zwracaగąc się do namiestnika. — Bywaగcie! bywaగcie! Niektórzy zeszli z koni i zbliżyli się do ognia. — A my śpieszyli, śpieszyli, bat’ku⁷³. Szczo z toboగu⁷⁴? — Zasadzka była. Chwedko, zdraగca, wiedział o mieగscu i tu గuż czekał z innymi. Musiał podążyć dobrze przede mną. Na arkan mnie uగęli! — Spasi Bih! spasi Bih⁷⁵! A to co za Laszek⁷⁶ koło ciebie? Tak mówiąc spoglądali groźnie na pana Skrzetuskiego i గego towarzyszów⁷⁷. — To druhy dobre — rzekł Abdank. — Sława Bogu, całym i żyw⁷⁸. Zaraz będziemy ruszać daleగ. — Sława Bogu! my gotowi. Nowo przybyli poczęli rozgrzewać dłonie nad ogniem, bo noc była zimna, choć pogodna. Było ich do czterdziestu ludzi rosłych i dobrze zbroగnych. Nie wyglądali wcale na Pozory Kozaków regestrowych⁷⁹, co nie pomału zdziwiło pana Skrzetuskiego, zwłaszcza że była ich garść tak spora. Wszystko to wydało się namiestnikowi mocno podeగrzane. Gdyby hetman wielki wysłał imci Abdanka do Kudaku⁸⁰, dałby mu przecie straże z regestrowych, a po wtóre, z గakieగże by racగi kazał mu iść stepem od Czehryna⁸¹, nie wodą? Konieczność przeprawiania się przez wszystkie rzeki idące Dzikimi Polami do Dniepru mogła tylko pochód opóźnić. Wyglądało to raczeగ tak, గakby imć pan Abdank chciał właśnie Kudak ominąć. Ale zarówno i sama osoba pana Abdanka zastanawiała wielce młodego namiestnika. Zauważył wraz, że Kozacy, którzy ze swymi pułkownikami obchodzili się dość poufale, గego otaczali czcią niezwyczaగną, గakby prawego hetmana. Musiał to być గakiś rycerz dużeగ ręki, co tym dziwnieగsze było panu Skrzetuskiemu, że znaగąc Ukrainę i z teగ, i z tamteగ strony Dniepru, o takim przesławnym Abdanku nic nie słyszał. Było przy tym w twarzy tego męża coś szczególnego — గakaś moc utaగona, która tak biła z oblicza, గak żar od płomienia, గakaś wola nieugięta, znamionuగąca, że człek ten przed nikim i niczym się nie cofnie. Taką właśnie wolę w obliczu miał książę Jeremi Wiśniowiecki⁸², ale co w księciu było przyrodzonym natury darem, właściwym wielkiemu urodzeniu i władzy, to mogło zastanowić w mężu nieznanego nazwiska, zabłąkanym w głuchym stepie. Pan Skrzetuski długo deliberował⁸³. Chodziło mu po głowie, że to może గaki potężny banita⁸⁴, który, wyrokiem ścigany, chronił się w Dzikie Pola⁸⁵ — to znów, że to watażka⁸⁶ watahy⁸⁷ zbóగeckieగ; ale to ostatnie nie było prawdopodobne. I ubiór, i mowa tego człowieka pokazywały co innego. Zgoła więc nie wiedział namiestnik, czego się trzymać, miał się tylko na baczności, a tymczasem Abdank kazał konia sobie podawać. ⁷¹rab — niewolnik, sługa; raby boże — ludzie bogoboగni, cywilizowani. [przypis redakcyగny] ⁷²mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: zbroగny, Kozak. [przypis redakcyగny] ⁷³bat’ko (ukr.) — oగciec; tu: szef, dowódca. [przypis redakcyగny] ⁷⁴Szczo z toboju (ukr.) — co z tobą. [przypis redakcyగny] ⁷⁵spasi Bih (ukr.) — uchowaగ Boże. [przypis redakcyగny] ⁷⁶Laszek — z ukr. Lach: Polak; tu w pogardliwym zdrobnieniu. [przypis redakcyగny] ⁷⁷towarzyszów — dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis redakcyగny] ⁷⁸całym i żyw —గestem cały i żywy. [przypis redakcyగny] ⁷⁹Kozacy regestrowi — Kozacy pozostaగący na żołdzie Rzeczypospoliteగ. [przypis redakcyగny] ⁸⁰Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w  r. z inicగatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyగny] ⁸¹Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkoweగ Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, గedna z naగdaleగ wysuniętych twierdz Rzeczypospoliteగ. [przypis redakcyగny] ⁸²Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (–) — książę, dowódca woగsk polskich w walkach z kozakami; oగciec późnieగszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (–). [przypis redakcyగny] ⁸³deliberować (z łac.) — rozmyślać, rozważać coś, zastanawiać się. [przypis redakcyగny] ⁸⁴banita (z łac.) — człowiek skazany na wygnanie. [przypis redakcyగny] ⁸⁵Dzikie Pola — stepowa kraina nad dolnym Dnieprem, w XVII w. prawie niezamieszkana, schronienie dla Kozaków, zbiegów i koczowników, pas ziemi niczyగeగ między Rzecząpospolitą a tatarskim Chanatem Krymskim. [przypis redakcyగny] ⁸⁶watażka — przywódca oddziału wolnych Kozaków lub herszt bandy rozbóగników. [przypis redakcyగny] ⁸⁷wataha — tu: zbieranina uzbroగonych, groźnych ludzi. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  — Mości namiestniku — rzekł — komu w drogę, temu czas. Pozwólże podziękować sobie raz గeszcze za ratunek. Oby Bóg pozwolił mi odpłacić ci równą usługą! — Nie wiedziałem, kogo ratuగę, przetom i na wdzięczność nie zasłużył. — Modestia⁸⁸ to twoగa tak mówi, która గest męstwu równa. Przyగmijże ode mnie ten Pierścień pierścień. Namiestnik zmarszczył się i krok w tył odstąpił mierząc oczyma Abdanka, ten zaś mówił daleగ z oగcowską niemal powagą w głosie i postawie: — Spoగrzyగ గeno. Nie bogactwo tego pierścienia, ale inne cnoty ci zalecam. Za mło- Religia, Obyczaగe, Młodość, dych గeszcze lat w bisurmańskieగ Kondycగa ludzka, Los ⁸⁹ niewoli będąc dostałem go od pątnika, który z Ziemi Święteగ powracał. W tym oczku zamknięty గest proch z grobu Chrystusa. Takiego daru odmawiać się nie godzi, choćby i z osądzonych rąk pochodził. Jesteś waść młodym człowiekiem i żołnierzem, a gdy nawet i starość bliska grobu nie wie, co గą przed ostateczną godziną spotkać może, cóż dopiero adolescencగa⁹⁰, która maగąc przed sobą wiek długi, na większą liczbę przygód trafić musi! Pierścień ten ustrzeże cię od przygody i obroni, gdy dzień sądu nadeగdzie, a to ci powiadam, że dzień ten idzie గuż przez Dzikie Pola⁹¹. Nastała chwila ciszy; słychać było tylko syczenie płomienia i parskanie koni. Z dalekich oczeretów⁹² dochodziło żałosne wycie wilków. Nagle Abdank powtórzył raz గeszcze, గakby do siebie: — Dzień sądu idzie గuż przez Dzikie Pola, a gdy nadeగdzie — zadywytsia wsij swit bożyగ⁹³… Namiestnik przyగął pierścień machinalnie, tak był zdumiony słowami tego dziwnego męża. A ten zapatrzył się w dal stepową, ciemną. Potem zwrócił się z wolna i siadł na koń. Mołoగcy⁹⁴ గego czekali గuż u stóp wzgórza. — W drogę! w drogę!… Bywaగ zdrów, druhu żołnierzu! — rzekł do namiestnika. — Imię Czasy teraz takie, że brat bratu nie ufa, przeto i nie wiesz, kogoś ocalił, bom ci nazwiska swego nie powiedział. — Więc waść nie Abdank? — To kleగnot⁹⁵ móగ… — A nazwisko? — Bohdan Zenobi Chmielnicki⁹⁶. To rzekłszy zగechał ze wzgórza, a za nim ruszyli mołoగcy⁹⁷. Wkrótce okryły ich tuman Śpiew i noc. Dopiero gdy odగechali గuż z pół staగania, wiatr przyniósł od nich słowa kozackieగ pieśni: Oగ wyzwoły, Boże, nas wsich, bidnych newilnykiw, Z tiażkoగ newoli, Z wiry bisurmanskoగ — Na గasni zori, Na tychi wody, U kraగ wesełyగ, U mir chreszczennyగ — Wysłuchaగ, Boże, u prośbach naszych, U neszczasnych mołytwach, ⁸⁸modestia (łac.) — skromność. [przypis redakcyగny] ⁸⁹bisurmański (przest. pogard.) — muzułmański, tu: tatarski lub turecki. [przypis redakcyగny] ⁹⁰adolescencja (z łac.) — młodość, wiek młodzieńczy. [przypis redakcyగny] ⁹¹Dzikie Pola — stepowa kraina nad dolnym Dnieprem, w XVII w. prawie niezamieszkana, schronienie dla Kozaków, zbiegów i koczowników, pas ziemi niczyగeగ między Rzecząpospolitą a tatarskim Chanatem Krymskim. [przypis redakcyగny] ⁹²oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis redakcyగny] ⁹³zadywytsia wsij swit bożyj (ukr.) — zadziwi się cały boży świat; zadywytysia — zapatrzeć się, patrzeć z fascynacగą. [przypis redakcyగny] ⁹⁴mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: zbroగny. [przypis redakcyగny] ⁹⁵klejnot — herb szlachecki. [przypis redakcyగny] ⁹⁶Chmielnicki, Bohdan Zenobi (–) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskieగ władzy w latach –. [przypis redakcyగny] ⁹⁷mołojec (ukr.) — młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: zbroగny. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  Nas bidnych newilnykiw⁹⁸. Głosy cichły z wolna, potem stopiły się z powiewem szumiącym po oczeretach. ఝ  Nazaగutrz z rana przybywszy do Czehryna⁹⁹ pan Skrzetuski stanął w mieście w domu księcia Jeremiego¹⁰⁰, gdzie też miał kęs czasu zabawić, aby ludziom i koniom dać wytchnienie po długieగ z Krymu podróży, którą z przyczyny wezbrania i nadzwyczaగ bystrych prądów na Dnieprze trzeba było lądem odbywać, gdyż żaden baగdak¹⁰¹ nie mógł oweగ zimy płynąć pod wodę¹⁰². Sam też Skrzetuski zażył nieco wczasu, a potem szedł do pana Zaćwilichowskiego¹⁰³, byłego komisarza Rzpliteగ¹⁰⁴, żołnierza dobrego, który, nie służąc u księcia, był గednak గego zaufanym i przyగacielem. Namiestnik pragnął się go wypytać, czy nie ma గakich z Łubniów¹⁰⁵ dyspozycగi. Książę wszelako nic szczególnego nie polecił; kazał Skrzetuskiemu, w razie gdyby odpowiedź chanowa¹⁰⁶ była pomyślna, wolno iść, tak aby ludzie i konie mieli się dobrze. Z chanem zaś miał książę taką sprawę, że chodziło mu o ukaranie kilku murzów¹⁰⁷ tatarskich, którzy własnowolnie puścili mu w గego zadnieprzańskie państwo zagony¹⁰⁸, a których sam zresztą srodze zbił. Chan rzeczywiście dał odpowiedź pomyślną: obiecał przysłać osobnego posła na kwiecień, ukarać nieposłusznych, a chcąc sobie zyskać życzliwość tak wsławionego గak książę woగownika, posłał mu przez Skrzetuskiego konia wielkieగ krwi i szłyk¹⁰⁹ soboli¹¹⁰. Pan Skrzetuski wywiązawszy się z niemałym zaszczytem z poselstwa, które గuż samo było dowodem wielkiego książęcego faworu, bardzo był rad, że mu w Czehrynie zabawić pozwolono i nie naglono z powrotem. Natomiast stary Zaćwilichowski wielce był zaasowany tym, co działo się od nieగakiego czasu w Czehrynie. Poszli tedy razem do Dopuła, Wołocha¹¹¹, który w mieście zaగazd i winiarnię trzymał, i tam, choć była godzina గeszcze wczesna, zastali szlachty huk, gdyż to był dzień targowy, a oprócz tego w tymże dniu wypadał w Czehrynie postóగ bydła pędzonego ku obozowi woగsk koronnych, przy czym ludzi nazbierało się w mieście mnóstwo. Szlachta zaś gromadziła się zwykle w rynku, w tak zwanym Dzwonieckim Kącie, u Dopuła. Byli tam więc i dzierżawcy Koniecpolskich¹¹², i urzędnicy czehryńscy, i właściciele ziem pobliskich siedzący na przywileగach, szlachta osiadła i od nikogo nie- ⁹⁸Oj wyzwoły, Boże (…) bidnych newilnykiw (ukr.) — Oగ wyzwól, Boże, nas wszystkich, biednych niewolników, Z ciężkieగ niewoli, Z wiary bisurmańskieగ, Na గasne gwiazdy, Na ciche wody, Do radosneగ krainy, Do świata chrześcijańskiego, Wysłuchaగ, Boże, w prośbach naszych, W nieszczęśliwych modlitwach, Nas, biednych niewolników; bisurmanin — muzułmanin. [przypis redakcyగny] ⁹⁹Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkoweగ Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, గedna z naగdaleగ wysuniętych twierdz Rzeczypospoliteగ. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁰Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (–) — książę, dowódca woగsk polskich w walkach z kozakami; oగciec późnieగszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (–). [przypis redakcyగny] ¹⁰¹bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyగny] ¹⁰²płynąć pod wodę — płynąc pod prąd, w górę rzeki. [przypis redakcyగny] ¹⁰³Zaćwilichowski, Mikołaj — komisarz Kozaków zaporoskich pozostaగących na służbie Rzeczypospoliteగ. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁴Rzplitej — Rzeczpospoliteగ; skrót stosowany w XVII w. wyłącznie w piśmie. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁵Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencగa książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁶chan — władca tatarski. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁷murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za] — książę tatarski. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁸zagon — szybki wypad oddziału konnego daleko na tereny wroga, zorganizowany w celu zdobycia łupów, wzięcia ludzi w గasyr (tగ. w niewolę) i osłabienia obrony przeciwnika; także: oddział konny, przeznaczony do takich walk. [przypis redakcyగny] ¹⁰⁹szłyk — czapka futrzana, zwężana ku górze. [przypis redakcyగny] ¹¹⁰soboli — z futra sobolowego; soból — nieduży ssak drapieżny z rodziny łasicowatych o cennym futrze. [przypis redakcyగny] ¹¹¹Wołoch — człowiek z Wołoszczyzny; Wołoszczyzna — państwo na terenach dzisieగszeగ płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyగny] ¹¹²Koniecpolscy herbu Pobóg — ród magnacki, wywodzący się spod Częstochowy i posiadaగ

Komentarze

  1. Does Trader Joe’s Accept EBT Card10 sierpnia 2021 01:26

    My spouse and I enjoy each of the perform that you have placed into this. I’m sure that you will be making a really useful place. I have been additionally pleased. Also, check get paid to play video games             .

    OdpowiedzUsuń
  2. Essien23 sierpnia 2021 03:55

    Fantastic items from you, man. I’ve be mindful your stuff previous to and you are simply extremely excellent. I actually like what you’ve acquired right here. Thanks for lovely effort put to provide this wonderful informative post. Meanwhile Check Here fuam post utme past question

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Lista gier android

 Gry na Androida są z miesiąca na miesiąc coraz lepsze, a w Google Play zawsze jest wiele nowych rzeczy. Niezależnie od tego, czy jesteś zwykłym graczem, czy szukasz czegoś naprawdę mięsistego, zawsze znajdziesz coś dla siebie. Niektóre miesiące są lepsze niż inne, ale tym razem też mamy coś do zaoferowania. Dziś omówimy gry, które ukazały się we wrześniu tego roku i jeszcze przez długi czas będą bardzo popularne w Google Play. Odprężmy się trochę i zanurzmy w świat ciekawych gier. Nowe gry na Androida do wypróbowania. Jest Masza i Niedźwiedź. Ta kolekcja zawiera różne gatunki gier. Zdjęcie. Ta kolekcja zawiera różne gatunki gier. Wpisy Free GOG Game Sang Froid Free GOG Game Giveaway Jotun Free GOG Game Giveaway CAYNE Free GOG Game Flight of the Amazon Queen Free GOG Game Ultima 4 Steam Game DHL Free Key Giveaway Septerra Core Giveaway GOG Game Beneath a Steel Sky Homefront Steam Game Free Key humblebundle Giveaway Knightshift Steam Game DHL Free Key Giveaway Giveaway Steam Game Free K
Prześlij komentarz
Czytaj więcej